توافق لبنان و اسرائیل برای گفتگو در مورد اختلافات مرزی

مرز زمینی لبنان و اسرائیل، معروف به "خط آبی" نیز یکی از موضوعات مذاکرات لبنان-اسرائیل خواهد بود REUTERS - AZIZ TAHER

لبنان و اسرائیل، دو کشور همسایه که از دیدگاه حقوقی همچنان با یکدیگر در جنگ‌اند، مذاکراتی را در مورد اختلافات مرزی خود، زیر نظر سازمان ملل آغاز می‌کنند. وزیر خارجۀ آمریکا که در جهت شکل‌گیری این توافق مقدماتی بسیار تلاش کرده بود، از یک "توافق تاریخی" سخن گفته است.

روز پنجشنبه اول اکتبر/۱٠ مهر، دیوید شنکر معاون وزارت خارجۀ آمریکا در امور خاورمیانه خبر داد که مذاکرات اصلی میان لبنان و اسرائیل از روز ۱۲ اکتبر/۲۱ مهر آغاز خواهد شد.

تعیین تکلیف مرزهای آبی لبنان و اسرائیل مستقیماً با مسئلۀ بهره‌برداری از ذخایر نفت و گاز مدیترانۀ شرقی ارتباط دارد.

نبیه بری رئیس مجلس لبنان طی یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که مذاکرات در دفتر سازمان ملل در  شهر ناقوره – واقع در مرز لبنان و اسرائیل – برگزار خواهد شد. او گفت که لبنان و اسرائیل از آمریکا خواسته‌اند که نقش میانجی را برای تسهیل مذاکرات به عهده بگیرد.

نبیه بری به طور ضمنی خود را بانی اصلی توافق معرفی کرد و گفت که از سال ۲٠۱٠ برای دستیابی به توافقی در مورد مرزهای آبی تلاش می‌کرده و حالا که تلاش‌ها به نتیجه رسیده، او وظیفۀ خود را در این مورد پایان یافته می‌داند و ادامۀ کار را به میشل عون، رئیس جمهوری می‌سپارد.

نبیه بری شیعه است و روابط نزدیکی با حزب‌الله دارد. با اینکه حزب‌الله لبنان صریحاً به توافق اخیر واکنشی نشان نداده اما رسانه‌های اسرائیلی می‌نویسند که حزب‌الله به طور ضمنی با آن موافقت کرده است.

به گفتۀ مایک پمپئو وزیر امور خارجۀ آمریکا، "این توافق حاصل سه سال تلاش فشردۀ دیپلماتیک واشنگتن است". از نظر پمپئو، توافق لبنان و اسرائیل برای حل اختلافات مرزی یک رویداد "تاریخی" است. وزیر خارجۀ اسرائیل به خاطر این تلاش‌ها از همتای آمریکایی خود تشکر کرد.

آخرین باری که اسرائیل و لبنان با یکدیگر مذاکرات رسمی داشتند، ۳۷ سال قبل، و در زمان جنگ داخلی لبنان بود (۱٩٨۳). در آن زمان، هر دو طرف پذیرفتند که گفتگوهای صلح را شروع کنند، اما برخی گروه‌ها و احزاب سیاسی لبنان با انجام مذاکرات مخالفت کردند و در نتیجه هیچ گفتگویی سر نگرفت.

اختلافات مرزی دو کشور مربوط به یک منطقۀ دریایی به مساحت ٨۶٠ کیلومتر مربع است. حدود دو سال قبل، لبنان نخستین قرارداد بهره‌برداری نفتی را با شرکت‌های فرانسوی و ایتالیایی و روسی امضا کرد. این قرارداد بخشی از منطقۀ مورد اختلاف را در برمی‌گیرد. در حال حاضر هیچ نوع نشانه‌گذاری برای جداسازی آبهای دو کشور وجود ندارد.

مذاکراتی که قرار است بزودی آغاز شود، علاوه بر اختلافات دریایی به مسئلۀ مرزهای زمینی و به ویژه تعریف دقیق "خط آبی" خواهد پرداخت. منظور از "خط آبی" مرزی است که در سال ۲٠٠٠، توسط سازمان ملل تعیین شد. اسرائیل که از سال ۱٩٨۲ بخش‌هایی از لبنان را اشغال کرد، سرانجام در سال ۲٠٠٠ نیروهای خود را بیرون برد. "خط آبی" بلافاصله بعد از خروج اسرائیلی‌ها تعیین شد، اما دو کشور همچنان بر سر برخی نقاط این مرز اختلاف دارند.

اما در مذاکراتی که بزودی آغاز خواهد شد، مسئلۀ مرز دریایی برای لبنان الویت خواهد داشت. لبنان که از نظر اقتصادی در وضعیت سیاهی به سر می‌برد، به درآمد ذخایر گاز و نفت مدیترانه چشم امید دوخته است.