جمهوری اسلامی، مروج زمین‌خواری و دلالی در ایران

زمین‌خواری چیست؟ امری که در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد و در چند سال گذشته درباره رشد و گسترش مداوم آن در ایران اخبار و گزارش های بسیاری منتشر شده است. 

 هرچند در ایران این امر از ده‌ها پیش وجود داشت، آنچنان که در سال ۱۳۴۱ دولت مجبور به وضع قوانین جدی در این زمینه و ملی کردن جنگل‌ها شد؛ اما پس از انقلاب ایران و در سه دهه گذشته، بارها شاهد تبدیل زمین‌های ملی و طبیعی به مناطق مسکونی، یا تبدیل مراتع حاصلخیز به اراضی کشاورزی دیم بودیم؛ امری که منجر به تصرف منابع طبیعی و خصوصی‌سازی آنها می‌شود.

در سال ۱۳۹۰، مشاور حقوقی سازمان منابع طبیعی اعلام کرد که مرزهای تهران سالانه به اندازه ۲ کیلومتر در حال بالا رفتن است.

همچنین به تازگی یکی از مقامات بنیاد مسکن ایران اعلام کرده که تهران را یک زمین خواری بزرگ تهدید می‌کند.

اما زمین‌خواری چیست و چه خطراتی دارد که چنین نگران کننده است؟ چه کسانی در گسترش آن نقش دارند و راه مبارزه با آن چیست؟

جمشید اسدی کارشناس اقتصادی ساکن پاریس، کاظم کردوانی تحلیلگر سیاسی مقیم آلمان و مجید محمدی کارشناس مسائل اجتماعی ساکن آمریکا، در گفت و گو با بخش فارسی رادیو بین المللی فرانسه، درباره این پدیده، ریشه ها و پیامدهای آن از منظرهای گوناگونان اظهارنظر کرده اند. 

جمشید اسدی معتقد است، زمین‌خواری اکنون در ایران با مجوز قانونی صورت می گیرد و می گوید که این امر «به اندازه عمر جمهوری اسلامی سابقه دارد». وی توضیح می دهد: «الزاما کسی که زمین‌خوار است، بخش خصوصی نیست چون این کار ظاهر قانونی دارد و به همین دلیل دو طرف ممکن است اصلاً از بخش خصوصی نباشند.»

به گفته جمشید اسدی، زمین خواری در ایران در دوره احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق ایران افزایش یافت و افرادی مجوز می گرفتند تا با تغییر کاربری زمین، دریا یا کوهستان، از آنها استفاده کنند.

این کارشناس اقتصادی تأکید می کند: «این زمین‌خواری بدون مشارکت مقامات قانونی، میسر و ممکن نیست.»

کاظم کردوانی هم می گوید که زمین‌خواری از دوره پیش از انقلاب در ایران وجود داشته و اکنون به ۳ شکل صورت می‌گیرد: در بخش اراضی شهری، در بخش منابع طبیعی و نیز در بخش کشاورزی.

به گفته وی هرچند منابع طبیعی علی‌الاصول از دست‌درازی بخش خصوصی مصون هستند، اما عملاً بخش‌های دولتی یا وابسته به آن، این زمین‌ها را برای ساخت شهرک تصرف می کنند.

به گفته مجید محمدی هم یکی از پیشه‌هایی که از قبل از انقلاب در ایران وجود داشته و در دوره جمهوری اسلامی تشدید شده، پیشه دلالی است. وی می افزاید:‌«زمین‌خواران عمدتاً نقش واسطه را در این ماجرا ایفا می‌کنند.»

برای شنیدن مشروح گفتگوی ما با جمشید اسدی کارشناس اقتصادی ساکن پاریس، کاظم کردوانی تحلیلگر سیاسی مقیم آلمان و مجید محمدی کارشناس مسائل اجتماعی ساکن آمریکا، به فایل صوتی  رجوع کنید.