جایگاه استراتژیکی رقّه برای حفاظت از بیزانس و بغداد برای خلافت عباسی بسیار اهمیت داشت. عظمت سپاهیان عباسی را که بیشتر از اهالی خراسان بودند، هنوز می‌توان از دیوار عظیم پادگان- شهر «رافقة» حدس زد. در سال ۶۵۶ میلادی، جنگ معروف صِفّین میان علی بن ابی‌طالب و معاویه در ٤۵ کیلومتری غرب رقّه روی داد. بعضی از پیروان علی مانند عمّار بن یاسر و اُویس قَرَنی را در رقّه به خاک سپرده اند و گور‌هاشان زیارتگاه شیعیان است.
شنبۀ گذشته ارتش سوریه با پشتیبانی هوایی جنگنده‌های روسی وارد استان رقّه، مرکز فرماندهی داعش، شد و اکنون به سوی شهر «رقّه» که داعش آن را از ژوئن سال 2013 پایتخت خود اعلام کرده، پیش می‌رود. جبهۀ «نیروهای دموکراتیک سوریه» نیز که ترکیب یافته از نیروهای کرد، عرب‌های لائیک و گروه‌های کاتولیک و آسوری است، با پشتیبانی نیروی هوایی آمریکا و همراهی 500 تفنگدار آمریکایی حملات گسترده‌ای را از شمال شهر «طَبْقه»، یکی از شهرهای استان رقّه، برضد نیروهای داعش آغاز کرده است.
رقّه شهر استراتژیکی مهمی است در شمال سوریه در 170 کیلومتری شرق حلب. معروف است که این شهر را اسکندر مقدونی در ساحل رود فرات ساخته است. اما در تاریخ‌ها آمده است که بناکنندۀ آن، سلوکوس اول، جانشین اسکندر و بنیان‌گذار سلسلۀ سلوکیان، در قرن سوم پیش از میلاد بوده است. نام یونانی آن در آغاز «نیکه فوُریون» به معنای «پیروز» بود. سلوکوس دوم معروف به «کالینیکوس» (Kallinikos) یعنی «فاتح کبیر»، در حدود سال 244 پیش از میلاد بر وسعت شهر افزود و لقب خود را بر آن نهاد و آن را کالینیکوس نامید. در زمان رومیان شهری بود از ایالت اُسروئِن که مردمانش به سُریانی سخن می‌گفتند. در قرن پنجم میلادی در زمان فرمانروانی لئون اول، امپراتور بیزانس، لئونتوپولیس نامیده شد، اما سرانجام نام پیشین خود، کالینیکوس، را بازیافت.
این شهر را بیزانسی‌ها در جنگ‌های پیاپی‌شان با ساسانیان به یک دژ دفاعی تبدیل کردند. اما در آوریل 531 میلادی در جنگ کالینیکوم، برضد سپاهیان قباد اول، بیستمین پادشاه ساسانی، از دست دادند. سپس با بستن پیمانی با ساسانیان آن را به یکی از مراکز تجاری مرزی میان دو امپراتوری ساسانی و بیزانس تبدیل کردند. کالینیکوس در سال 542 میلادی در جنگ بیزانس با سپاهیان انوشیروان ویران شد. اما پس از چند سال، ژوستی‌نین اول، امپراتور بیزانس، آن را پس گرفت و آباد کرد. در قرن ششم میلادی، این شهر یکی از مراکز مهم مسیحیت سُریانی بود.
در سال 639 میلادی، شهر به تصرف مسلمانان در آمد و از آن پس در منابع عربی زیر عنوان «رقّه» از آن یاد شد. رقّه در عربی به زمینی گفته می‌شود که آب آن را بپوشاند و سپس در آن فرو رود. در سال 656 میلادی، جنگ معروف صِفّین میان علی بن ابی‌طالب و معاویه در 45 کیلومتری غرب رقّه روی داد. بعضی از پیروان علی مانند عمّار بن یاسر و اُویس قَرَنی را در رقّه به خاک سپرده اند و گور‌هاشان زیارتگاه شیعیان است. ستونی با دستخط علی در رقّه بود، اما آن را در قرن دوازدهم میلادی به مسجد جامع غوث در حلب منتقل کردند.
در نیمۀ اول قرن هشتم میلادی، در زمان خلافت هِشام بن عبدالملک، دهمین خلیفۀ بنی امیه، رقّه به یکی از شهرهای باشکوه جهان اسلام تبدیل شد. این خلیفه دو کاخ زیبا در آن ساخت. در سال 754 میلادی، منصور، دومین خلیفۀ عباسی، شهر را پس از مرمت کامل به دومین پایتخت خود تبدیل کرد و در سال‌های 771 و 772 میلادی، در غرب رقّه پادگان- شهر بزرگی برای سپاهیان خراسانی خود ساخت و بر آن نام «رافقة» گذاشت. جایگاه استراتژیکی رقّه برای حفاظت از بیزانس و بغداد بسیار اهمیت داشت. عظمت نیروی نظامی خلافت عباسی را هنوز می‌توان از دیوار عظیم رافقة حدس زد.
در اواخر قرن هشتم میلادی، در زمان هارون الرشید، پنجمین خلیفۀ عباسی، شهر در اوج زیبایی و رونق و آبادانی بود. این خلیفه اقامتگاه تابستانی خود را در رقّه ساخت. عباسیان، که امپراتوری‌شان از افریقای شمالی تا آسیای میانه گسترده بود، رقّه را به مدت سیزده سال پایتخت خود قرار دادند و تنها دستگاه دیوانی خلافت را در بغداد نگه داشتند. محمد بن حسن شیبانی، یکی از فقهای بنیان‌گذار مکتب حنفی، قاضی القضات رقّه بود. عظمت دارالمحکمۀ رقّه را در اشعاری که ابوالفرج اصفهانی در «کتاب الاغانی» گرد آورده، توصیف کرده اند. پس از بازگشت دربار عباسی به بغداد در سال 809 میلادی، در پی مرگ هارون الرشید در خراسان، رقّه پایتخت بخش غربی امپراتوری عباسی از جمله مصر باقی ماند.
در اواخر قرن نهم میلادی، به سبب جنگ‌های پیاپی عباسیان با طولونیان مصر و سپس با جنبش شیعی قرمطیان، رقّه در سراشیب زوال افتاد. در دورۀ حمدانیان در قرن دهم میلادی از رونق آن روز به روز کاسته شد. از پایان قرن دهم تا اوایل قرن دوازدهم میلادی، سلسله‌های عرب بیابانی بر آن حکم راندند. در حملۀ مغول در سال 1260 میلادی کم و بیش ویران شد. اما از اوایل قرن شانزدهم میلادی در دورۀ عثمانیان دوباره رونق گرفت. از سال 1950 با رونق گرفتن بازار پنبه در جهان، استان رقّه به یکی از مناطق کشت پنبه تبدیل شد و شهر پیشرفت چشمگیری کرد.
در مارس 2013 جهادیون النصره و دیگر گروه‌های جهادی و نیز ارتش آزاد سوریه، بر رقّه دست یافتند. النصره در مرکز ورزشی آن دادگاه شرع برپا کرد. در ژوئن همان سال، داعش رقّه را پایتخت خود اعلام کرد و در ژانویۀ 2014 کنترل کامل شهر را به دست گرفت و کشتار علویان و پیروان احتمالی بشار اسد را آغاز کرد و همزمان به ویران کردن مساجد شیعه و کلیساهای مسیحی شهر پرداخت. از مسیحیان که پیش از جنگ داخلی 10 در صد جمعیت شهر را تشکیل می‌دادند، کسی در رقّه نمانده است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید