"فیاک": نمایشگاه هنر معاصر پاریس در زمانۀ "بنکسی"

نمایشگاه سالانۀ هنر معاصر پاریس روز پنجشنبه ١٨ اکتبر/٢۶ مهر در "گراند پاله"ی پاریس گشایش یافت. امسال ١٩۵ گالری از ٢٧ کشور در "فیاک" حضور دارند.

فیاک در کنار نمایشگاه شهر بازل سوئیس و نمایشگاه لندن معروف به "فریز" یکی از سه نمایشگاه – و البته یکی از بازارهای سالانۀ مهم هنر معاصر در جهان محسوب می‌شود.

امسال حضور کشورهای آسیایی – کره جنوبی، ژاپن و چین – چشمگیر است هرچند که نبض مالی نمایشگاه در دست گالری‌داران و مجموعه‌داران آنگلوساکسون است. با اینحال فرانسوی‌ها هم که برگزارکنندۀ فیاک هستند تلاش می‌کنند که سهم هنرمندان جوان خود و گالری‌های فرانسوی را افزایش دهند و از این طریق جای بیشتری در بازار جهانی هنر به دست آورند.

به گفتۀ خانم جنیفر فلای مدیر فیاک، بازار بین‌المللی هنر معاصر برای هنرمندان شناخته‌شده بسیار پررونق است اما هنرمندان جوان و تازه‌کار و همچنین گالری‌های کوچک و متوسط با دشواری‌های زیاد مواجهند. او خوشحال است که آمریکایی‌ها که بعد از حملات تروریستی پاریس در سال ٢٠١۵ از این شهر قهر کرده بودند امسال دوباره در فیاک حضور جدی دارند.

امسال هم مثل چند سال گذشته، فیاک تعدادی از آثار هنری و چیدمان‌های بزرگ را در سطح شهر پاریس به نمایش می‌گذارد تا شهرت بیش از حد نخبه‌گرای خود را تا حدی جبران کند. با اینحال بلیط ورود به نمایشگاه اصلی در ساختمان تاریخی "گراند پاله" همچنان گران است (٣٨ یورو) و بسیاری از اهالی "عادی" پاریس به همین دلیل به دیدن نمایشگاه نمی‌روند. با اینهمه، سال گذشته نزدیک به ٧۵هزار نفر از فیاک دیدن کردند.

بنکسی و بازار هنر

امسال فیاک حدود دو هفته بعد از رویدادی شروع به کار می‌کند که نه تنها محیط هنری بلکه تمامی افکار عمومی را تحت تأثیر قرار داد: یکی از تابلوهای بنکسی، درست بعد از این که در حراج بنگاه معروف "ساتبیز" لندن به مبلغ یک میلیون پاوند به فروش رفت، ناگهان خود به خود رشته رشته شد. این "خود ویرانی" تابلو که فقط نیمی از سطح اثر را سالم باقی گذاشت در مقابل چشم ناظران و خریداران تابلو صورت گرفت. هنوز به درستی معلوم نیست که بنگاه "ساتبیز" تا چه حد در جریان ماجراه بوده اما شخص هنرمند با انتشار ویدئویی نشان داد که چگونه مکانیسم نابودسازی را قبلاً در پشت قاب جاسازی کرده بوده است.

این رویداد چنان جنجالی به پا کرد که تمامی بازار هنر معاصر را ناگهان به تردید و تعلل انداخت. اما به عقیدۀ مدیر فیاک، تأثیر این "شیرین‌کاری" بنکسی زودگذر بود. جنیفر فلای مدیر فیاک می‌گوید: "کار بنکسی نوعی شوخی اما شوخی بسیار پر سر و صدایی بود. واکنش‌های بیهوده و گاه ابلهانه روی شبکه‌های اجتماعی نیز بسیار زیاد بود اما فکر نمی‌کنم این رویداد تأثیر جدی بر بازار فیاک داشته باشد".

به گفتۀ خانم فلای این رویداد توسط شخص هنرمند برنامه‌ریزی شده بود: "بنکسی تأکید دارد که خود را هنرمند کوچه و خیابان بداند و بنابراین فروش تابلوی او در یکی از بنگاه‌های معروف حراج لندن، ویژگی آثار او یعنی دموکراتیک، مردمی و گذرا بودن را نفی می‌کند". به عقیدۀ مدیر فیاک شاید بتوان پاره پاره شدن تابلو را آنهم درست در لحظۀ فروش، نوعی طعنه یا اعتراض بنکسی به همین تناقض تفسیر کرد. خانم فلای با اشارۀ مجدد به واکنش‌های انبوه و افراطی به این رویداد هنری می‌افزاید: "فکر نمی‌کنم شبکه‌های اجتماعی در شناخت بهتر بازار هنر چندان کمکی بکنند".

ارزش مالی تابلوی بنکسی که "دختر و بادکنک" نام دارد، بعد از این که تا نیمه رشته رشته شد، بنا به برآورد کارشناسان، می‌تواند تا دو برابر – دو میلیون پاوند – ترقی کرده باشد.