សង្រ្គាមនៅ​​តំបន់​ការ៉ាបាក់៖ រុស្ស៊ី​សម្តែងឫទ្ធ​ក្នុងនាម​ជា​​អាជ្ញាកណ្តាល ខណៈ​អាមេនី​ចាញ់​ទាំង​ឈឺចាប់

កិច្ចព្រមព្រៀងដ៏សែនឈឺចាប់

លោក Nikol Pachinian នាយករដ្ឋមន្ត្រីអាមេនីខ្លួនឯង បាននិយាយថា នេះជាកិច្ចព្រមព្រៀងមួយ​ដ៏ឈឺចាប់បំផុត ដែលលោកបានចុះហត្ថលេខា។ ក៏ប៉ុន្តែ លោកបានបញ្ជាក់ថា​ វាជារឿងដែលមិនអាចចៀសបាន ព្រោះថា សូម្បីតែកងទ័ព​អាមេនី ក៏បាន​ទទួលស្គាល់ដែរ​​ ថាគ្មានជំរើសទេ ក្រៅតែពីចុះកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់។ យ៉ាងណាមិញ លោក Araïk Aroutiounian ប្រធានាធិបតី​សាធារណៈរដ្ឋ ណាហ្គូនីការ៉ាបាក់ ដែលចង់បានឯករាជ្យនោះ បាន​លើកឡើងកាលពីថ្ងៃអង្គារម្សិលមិញថា បើសិនជា​នៅតែបន្តប្រយុទ្ធទៀត គឺតំបន់ការ៉ាបាក់នេះ នឹងចាញ់ទាំងស្រុង ហើយ​កងទ័ពអាស៊ែបៃហ្សង់ នឹងដណ្តើមកាន់កាប់ បាន​​ទាំងមូលតែម្តង។

វាគឺជាការពិត ដែលមិនអាចប្រកែកបាន ដែលថា តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់ ដែលចុះហត្ថលេខានៅមូស្គូកាលពីថ្ងៃចន្ទ គឺអាមេនីជាអ្នកចាញ់។ សាធារណៈរដ្ឋ ណាហ្គូនីការ៉ាបាក់ បានបាត់បង់ទឹកដី ប្រហែលជា​២០% ដណ្តើម​​​បាន​ដោយ​​កងទ័​ព​អាស៊ែបៃហ្សង់ ចំណែក​កងទ័ពអាមេនីវិញ ត្រូវដកថយទាំងអស់។ រុស្ស៊ីនឹងបញ្ជូនកងកម្លាំងពិសេស មានគ្នាប្រមាណ​២០០០នាក់ ដើម្បីមករក្សាសន្តិភាព​នៅតំបន់ការ៉ាបាក់។

ក្រោយការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ប្រជាជនអាមេនី បាន​កើតទុកមិនសុខចិត្តទេ។ កាលពីថ្ងៃអង្គារ ពួកគេបានធ្វើបាតុកម្ម យ៉ាងហិង្សាបំផុត ដោយ​បាន​សម្រុកចូលទៅ​ក្នុងអាគាររដ្ឋសភា នៅក្នុងក្រុងអេរ៉េវ៉ាន និងបានចាប់វាយ​ប្រធានរដ្ឋសភាអាមេនី​ ថែមទៀតផង។ ប្រជាជន​អាមេនី បានចោទលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Nikol Pachinian ថាជាជនក្បត់ជាតិ សុខចិត្តចុះចាញ់អាស៊ែបៃហ្សង់ ធ្វើឲ្យ​ទាហានអាមេនី ស្លាប់ដោយឥតប្រយោជន៍។

បើតាមតួលេខផ្លូវការ គឺសង្រ្គាមរយៈពេល​៦សប្តាហ៍កន្លងមកនេះ បានបណ្តាលឲ្យស្លាប់មនុស្ស​ប្រមាណ​១៤៤០នាក់។ តែតួលេខនេះ គ្រប់គ្នាអះអាងថា គ្រាន់តែជាចំណែកតូចប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកខ្លះលើកឡើងថា មានស្លាប់ប្រហែល៥០០០នាក់យ៉ាងតិច ដែលភាគច្រើនគឺជាទាហានស្ម័គ្រចិត្តរបស់អាមេនី។ បញ្ហាតំបន់ការ៉ាបាក់នេះ វាបានធ្វើឲ្យ​ផុសផុលទឹកចិត្តស្នេហាជាតិសម្បើមណាស់ ពីសំណាក់ប្រជាជនអាមេនី។ ហេតុដូច្នេះហើយ បានជាកិច្ចព្រមព្រៀងព្រមចុះចាញ់ ចុះហត្ថលេខាដោយ​លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Nikol Pachinian គឺប្រជាជន ពិបាកទទួលយកណាស់។ ជាងនេះទៀត ខាង​អាស៊ែបៃហ្សង់ឯណោះ គេបានប្រើពាក្យម៉ាក់ងាយធ្ងន់ៗណាស់ មកលើអាមេនី ដោយលោក Ilham Aliev ប្រធានាធិបតីអាស៊ែបៃហ្សង់ បាននិយាយថា “កងទ័ព​អាស៊ែបៃហ្សង់បានយកឈ្នះ ដោយ​បានដេញពួកឆ្កែ ឲ្យ​រត់បោលទៅស្រុកវិញ”។ ពាក្យនេះជាពាក្យមើកងាយធ្ងន់ណាស់ ដែលធ្វើកំហឹងរបស់ប្រជាជន​អាមេនីកាន់តែឆេះសន្ធៅឡើង។

ប្រជាជនអាមេនីធ្វើបាតុកម្ម ទាមទារទំលាក់លោក Nikol Pachinian

ចង់មិនចង់ ច​លាចល​វិបត្តិផ្ទៃក្នុងអាមេនី កំពុងតែកើតមានទៅហើយ នៅរដ្ឋធានីអារ៉ាវ៉ាន។ លោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី Nikol Pachinian បានបាត់មុខ តាំងតែពីថ្ងៃចន្ទ មិនដឹងថាទៅសំងំនៅទីណាទេ។ តែលោកបានប្រើបណ្តាញសង្គម ដើម្បីផ្ញើសារ ជាវីដេអូ អំពាវនាវឲ្យ​ប្រជាជន​ ស្ងប់ស្ងាត់។

បាតុកម្មតវ៉ារបស់ប្រជាជនអាមេនីនៅពេលនេះ មួយផ្នែកធំគឺវាត្រូវបានបំប៉ោងឃោសនាជំរុញ ដោយក្រុមអ្នកនយោបាយ​ប្រឆាំងនឹងលោក Nikol Pachinian ដែរ។ គណបក្សចំនួន​១៧ បានរួមគ្នាទាមទារ ឲ្យ​លោកចុះចេះពីតំណែង។ ក្នុងចំណោមអ្នកនយោបាយ​ប្រឆាំងទាំងនេះ គឺមានលោក Serge Sarkissian  ដែលធ្លាប់ត្រូវបានទាញទំលាក់ពីកៅអីនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដោយសារតែបាតុកម្មរបស់​ប្រជាជនដែរ កាលពីឆ្នាំ២០១៨។ ហើយអ្នកដែលនាំប្រជាជនធ្វើបាតុកម្ម កាលនោះ គឺលោក Nikol Pachinian។ អញ្ចឹងហើយ បានពេលនេះ លោក Serge Sarkissian   ដែលជាមនុស្សទន់ទោរទៅខាងរុស្ស៊ី ប្រហែលជាមានបំណងសងសឹកវិញ។ ដូច្នេះ នៅពីក្រោយរឿងរ៉ាវ ការតវ៉ាប្រឆាំងនឹង​កិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់នៅការ៉ាបាក់នេះ ក៏វាមាន​ការប្រជែងអំណាចផ្ទៃក្នុងនៅអាមេនី ព្រោះមានអ្នកនយោបាយ​ខ្លះ ចង់ឃើញ​លោក​ Nikol Pachinian ធ្លាក់ពីអំណាច។

យោងតាម​ប្រភព​ពីអ្នកយកព័ត៌មានបារាំង នៅរដ្ឋធានីអេរ៉ាវ៉ាន់ថ្ងៃទី​១១វិច្ឆិកា សមត្ថកិច្ច​បាន​ចាប់ឃាត់ខ្លួន មនុស្ស​ជាច្រើននាក់ ដែលធ្វើបាតុកម្ម។ ក្នុងនោះមានលោក Gagik Tsaroukian ប្រធានគណបក្សអាមេនីរុងរឿង ដែលជាបក្សប្រឆាំងមួយ​ដ៏សំខាន់ដែរ។ មានការប៉ះទង្គិចគ្នាធ្ងន់ធ្ងរ រវាងសមត្ថកិច្ច និងក្រុមបាតុករ ពោរពេញដោយ​កំហឹង។ បើសិនជាបន្ត មានការចាប់ខ្លួន​អ្នកនយោបាយ​ទៀត គឺកំហឹងប្រជាជនអាមេនី​ប្រហែលជាមិនស្ងប់ងាយទេ។

លោកស្រី Nazénie Garibian អនុរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌អាមេនី បាន​អំពាវនាវ ឲ្យ​ប្រជាជន​ត្រូវទប់កំហឹង ដើម្បីបញ្ចៀសចលាចលហឹង្សា ព្រោះថាកាលៈទេសៈពេលនេះ អាមេនីកំពុងប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ មិនត្រូវឲ្យ​មានរដ្ឋប្រហារឡើយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ បើតាមការលើកឡើង របស់​លោក Gaïdz Minassian សាស្ត្រាចារ្យ​ជំនាញ​តំបន់កូកាស នៅសាលា​វិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ​ក្រុងប៉ារីស យល់ឃើញថា លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី Nikol Pachinian ប្រហែលជាគ្មានជំរើស អ្វីផ្សេង ក្រៅពីរំលាយរដ្ឋសភាចោលនោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា​ រដ្ឋអាមេនី នៅក្មេងខ្ចី នឹងមានភាពផុយស្រួយខ្លាំងណាស់។ អាមេនីចាញ់សង្រ្គាមនៅការ៉ាបាក់ ហើយ​អាចប្រឈមនឹងចលាចលនយោបាយ​ផ្ទៃក្នុងទៀត ដោយសារតែរឿងនេះ។

អ្នកឈ្នះធំបំផុត ក្នុង​សំណុំរឿងនេះ គឺរុស្ស៊ី

ល្បែងអុកមួយក្តានេះ តាមពិតទៅ រុស្ស៊ីមិនចង់ចូលលេងប៉ុន្មានទេ កាលពីដំបូង ទុកឲ្យគូប្រកួត អាមេនី និង​អាស៊ែបៃហ្សង់ ប្រកួតគ្នាឲ្យ​អស់ចិនសិន។ តាមពិត លោកពូទីន ក៏ចង់ឆក់ឱកាសនេះ ធ្វើឲ្យ​លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី អាមេនី ដឹងខ្លួនដែរ។ លោកពូទីន មិនសូវជាពេញចិត្ត លោក Nikol Pachinian ប៉ុន្មានទេ ព្រោះ​លោកម្នាក់នេះ បាន​បណ្តេញ​ក្រុមមនុស្ស​ដែលស្និទនឹងរុស្ស៊ី ឲ្យ​ធ្លាក់ពីអំណាច​ ហើយចង់ងាកទៅរកក្រុមប្រទេសលោកខាងលិច។ ក្នុងន័យនេះ លោកប្រធានាធិបតីពូទីន ចង់បង្ហាញថា អតីតកូនចៅ​រុស្ស៊ី កាលពីជំនាន់សហភាព​សូវៀតមួយណាក៏ដោយ ត្រូវប្រយ័ត្នខ្លួន កុំចង់បែកឆ្វេងឲ្យសោះ។ រុស្ស៊ីនៅតែមានឥទ្ធិពល ឫទ្ធីអំណាចជានិច្ច នៅ​ក្នុងតំបន់កូកាសទាំងមូល​។

ជ័យជំនះមួយទៀត របស់រុស្ស៊ីនោះ គឺរុស្ស៊ីបាន​ទប់ មិនឲ្យ​តួកគេចេញមុខចេញមាត់ នៅក្នុងតំបន់នេះ។ តាមការវិភាគរបស់លោក សាស្ត្រាចារ្យ Gaïdz Minassian គឺរុស្ស៊ីមានកម្មវត្ថុ២ ទីមួយចង់រក្សាទំនាក់ទំនងយុទ្ធសាស្ត្រជាមួយ​តួកគី និងទី២ចង់រក្សាទុកអាស៊ែបៃហ្សង់ និងក្នុងរង្វង់អំណាចរបស់រុស្ស៊ី។ តាមពិតរុស្ស៊ី​ក៏ភ្ញាក់ផ្អើលដែរ នៅពេលឃើញ​តួកគី ចេញមុខយ៉ាងសកម្ម បញ្ជូនទ័ព បញ្ជូន​សព្វាវុធ មកជួយ​អាស៊ែបៃហ្សង់។

យ៉ាងណាមិញ លោក Ali Bakeer អ្នកវិភាគ​និយោបាយម្នាក់នៅអង់ការ៉ា បានអះអាងថា តាមពិត លោកប្រធានាធិបតីអ៊ែរដូហ្កាន់ បានស្នើទៅកាន់​លោកពូទីន ថាត្រូវរៀបចំ​ បង្កើតយន្តការទ្វេរភាគី រុស្ស៊ី-តួកគី ដើម្បី​ធ្វើអាជ្ញាកណ្តាលក្នុងជំលោះនៅការ៉ាបាក់នេះ។ ក៏ប៉ុន្តែទីបំផុត ភាគីរុស្ស៊ីបានបដិសេធ។ លោក Dimitri Peskov អ្នកនាំពាក្យផ្ទាល់​របស់​លោកពូទីន បានបញ្ជាក់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់នេះ គឺត្រូវធ្វើឡើងក្នុងនាម​អន្តរាគមន៍សម្របសម្រួល ពីសំណាក់រុស្ស៊ីតែម្នាក់​គត់។ តែយ៉ាងណា រុស្ស៊ី ក៏មិនធ្វើឲ្យ​តួកគីបាក់មុខដែរ។ លោក ពូទីន បានទូរស័ព្ទទៅនិយាយជាមួយ​លោកអ៊ែរដូហ្កាន់  ដោយយល់ព្រមបង្កើត មជ្ឈមណ្ឌលឃ្លាំមើលសន្តិសុខពិសេសមួយ ដោយមានវត្តមាន រុស្ស៊ី និងតួកគីរួមគ្នា។ មជ្ឈមណ្ឌលនេះ នឹងមានទីតាំងក្នុងទឹកដី​អាស៊ែបៃហ្សង់ ​ហើយអ្នកនាំពាក្យ​ក្រសួងការបរទេសរុស្ស៊ីបញ្ជាក់ថា មិនពាក់ព័ន្ធគ្នា ជាមួយ​អន្តរាគមន៍កង​រក្សាសន្តិភាពដែលរុស្ស៊ីបញ្ជូនទៅ​តំបន់ការ៉ាបាក់ឡើយ។

ជារួមយើងឃើញថារុស្ស៊ីជាអ្នកប្រមូលជ័យជំនះ ខណៈតួកគី ក៏សុខចិត្តទទួលលាភសក្ការៈខ្លះដែរ ព្រោះថាតាមរយៈជម្ឈមណ្ឌលនេះ គឺតួកគីបានចេញមុខក្នុងការចាត់ចែងកិច្ចការសន្តិសុខតំបន់នេះដែរ។ អ្នកឈ្នះមួយទៀត គឺលោក Ilham Aliev ប្រធានាធិបតីអាស៊ែបៃហ្សង់ ដែលត្រូវបានប្រជាជនលើកទូល ចាប់ពីពេលនេះទៅ។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រទេសលោកខាងលិច ដែលមានបារាំង និង​សហរដ្ឋអាមេរិក តាមធម្មតាត្រូវមានចំណែកដោះស្រាយបញ្ហានេះ បែរជាគ្មានវត្តមានទៅវិញ។ ​អាមេរិក រវល់រឿងបោះឆ្នោត។ បារាំងវិញ មានបញ្ហាជាមួយ​តួកគី ដូច្នេះពិបាកនឹងមកធ្វើអាជ្ញា​​កណ្តាលនេះ។ ដូច្នេះជាថ្មីម្តងទៀត លោកពូទីន នៅតែជាបុរសខ្លាំង៕