Mùa Covid-19 : Bảo tàng Louvre Paris và thành công ngoạn mục

Bảo tàng Louvre, Paris đã đóng cửa từ ngày 13/03/2020, 4 ngày trước khi nước Pháp chính thức bị phong tỏa vì dịch bệnh Covid-19 hoành hành. Thế nhưng, không hổ danh là bảo tàng bậc nhất thế giới với kho báu nghệ thuật đồ sộ, với công nghệ số, thực tế ảo, mạng xã hội … bảo tàng Louvre đã làm nên một điều bất ngờ : chỉ trong 7 tuần phong tỏa, số khách tham quan Louvre qua trang web và mạng xã hội đã tăng vọt và đạt hơn 2/3 lượng khách trong cả năm 2019.

Bảo tàng Louvre đóng cửa trong giai đoạn nước Pháp bị phong tỏa vì dịch Covid-19. Ảnh chụp ngày 22/03/2020. REUTERS - BENOIT TESSIER

Sự hiện diện tích cực trên mạng internet

Vào thời công nghệ số, biện pháp phong tỏa đã tạo đà phát triển phương thức làm việc từ xa trong nhiều lĩnh vực, nước Pháp, thiên đường của các bảo tàng, cũng không bỏ lỡ cơ hội để phát triển phương thức thăm quan khám phá nghệ thuật từ xa, hay còn gọi là các chuyến tham quan ảo, trực tuyến. Cho dù không được phép đón khách tại bảo tàng, doanh thu từ vé tham quan sụt giảm, nhưng các cơ sở nghệ thuật đã thành công trong việc thu hút công chúng. Điển hình nhất là bảo tàng Louvre, Paris. Ngày 28/05/2020, trả lời phỏng vấn của RFI Việt ngữ, bà Dominique de Font-Réault, giám đốc bộ phận lập chương trình văn hóa của bảo tàng Louvre đã tự hào gọi đó là thành công xuất sắc, vượt quá sự mong chờ :

“Vâng, đúng là chúng tôi đã đạt được một thành công rất lớn. Tôi có thể nói là đó là một thành công lớn hơn những gì chúng tôi đã mong đợi, bởi vì chỉ trong 7 tuần đã có 10 triệu khách tham quan bảo tàng qua trang web của chúng tôi, trong khi cả năm ngoái chúng tôi có 14 triệu khách. Đúng là kết quả lần này là rất, rất tốt, thực sự là xuất sắc. Và trong con số đó, có một điều làm tôi hài lòng, đó là chúng tôi có 7 triệu khách tham quan mới. Điều này chứng tỏ chúng tôi đã thu hút được nhiều khách mới. Với tôi, đây là một thành công lớn.

Hiện giờ, chúng tôi vẫn chưa biết họ thực sự là ai, chúng tôi muốn tiến hành một nghiên cứu nhưng chúng tôi vẫn chưa làm. Tuy nhiên, chúng tôi biết rằng rất nhiều người trong số họ sống ở Ý, Tây Ban Nha, Mỹ, Pháp, tức là những quốc gia mà dịch bệnh gây nhiều chết chóc nhất. Điều này cũng cho tôi thấy vai trò quan trọng của bảo tàng trong những lúc như thế này”.

Về các số liệu cụ thể, theo tài liệu bà Nadia Refsi, phụ trách báo chí của Louvre, gửi cho RFI Việt ngữ ngày 26/05, từ 40.000 khách truy cập trang web và các tài khoản mạng xã hội của bảo tàng Louvre hàng ngày trong thời gian bình thường, con số này đã tăng lên hơn gấp 8 lần, thành trung bình 330.000 khách/ngày trong những tuần phong tỏa đầu tiên, ngày cao điểm nhất có tới gần 400.000 khách truy cập. Một con số cao kỷ lục! Trong tháng 05, Louvre vẫn đón tới 55.000 khách/ngày trên mạng internet.

Điều gì đã làm nên thành công của Louvre trong giai đoạn phong tỏa? Bà Dominique de Font-Réault, giám đốc bộ phận lập chương trình văn hóa giải thích: “Đúng là 2 tháng phong tỏa đối với toàn thế giới là rất khó khăn, hết sức đột ngột và rất đau đớn. Tại bảo tàng Louvre, ngay từ đầu giai đoạn phong tỏa, chúng tôi đã muốn Louvre hiện diện nhiều nhất có thể cho dù có chuyện gì đi chăng nữa, cho dù là việc đóng cửa khiến không còn khách tham quan đến bảo tàng. Trên trang web, chúng tôi đã triển khai những dự án và các chương trình được chúng tôi được cập nhật, làm mới hàng tuần, vào mỗi thứ Tư. Chúng tôi cố gắng tạo ra những đổi thay về cả chương trình tham quan, về các phòng trưng bày với những bình luận về các tác phẩm, về những tác phẩm dành cho các em nhỏ, các buổi hòa nhạc và đặc biệt là các chuyến thăm quan trực tuyến khám phá tác phẩm La Joconde”.  

So với cả năm 2019 thì tỉ lệ khách ngoại quốc nói chung và các nước nói tiếng Anh nói riêng, trong những tuần phong tỏa đều tăng mạnh. Trong giai đoạn đầu phong tỏa, có tới 90% khách tham quan Louvre trên mạng là người không nói tiếng Pháp, còn tính trung bình cả giai đoạn 13/03 - 22/05 thì tỉ lệ này là 77% nên Louvre rất chú ý để giới thiệu, cập nhật các chương trình bằng cả tiếng Pháp và tiếng Anh.

Đều đặn mỗi tuần, trên trang web và tài khoản của Louvre trên các mạng xã hội đều có nội dung mới phong phú, được thể hiện dưới những hình thức tham quan đa dạng : các chuyến tham quan ảo, tiêu điểm về các tác phẩm nghệ thuật, hội thảo, video quay cảnh các quản đốc bảo tàng giải thích về những mối bận tâm của họ tại thời điểm cụ thể, thử nghiệm thực tế ảo. Vì trong mùa phong tỏa, các em nhỏ không có nhiều trò vui chơi nên bảo tàng rất chú ý đến hoạt động cho các em, như phim hoạt hình, tranh tô màu, các câu chuyện với hình động minh họa có liên quan đến các tác phẩm nghệ thuật … Hồi đầu tháng 05, Louvre bắt đầu tung ra loạt tệp âm thanh Podcast chương trình giới thiệu về các tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng hay các nhân vật nổi tiếng trong các tác phẩm lớn của bảo tàng, như pharaon Akhenaton, nàng Monalisa …

Thời hậu Covid-19

Theo dự kiến, bảo tàng Louvre sẽ mở cửa trở lại đón công chúng vào ngày 06/07/2020. Trong bối cảnh này, nhiều người tự hỏi liệu phương thức tham quan từ xa như trong giai đoạn vừa qua có góp phần tạo thêm cảm hứng khám phá nghệ thuật của công chúng và thúc đẩy họ đến thăm hay quay trở lại tham quan bảo tàng để tận mắt ngắm nhìn, trực tiếp thưởng thức các tác phẩm nghệ thuật và chìm đắm trong không gian nghệ thuật thực sự hay không ? Về điều này, giám đốc bộ phận lập chương trình văn hóa của bảo tàng Louvre khẳng định là có :

“Tôi nghĩ chính xác là như vậy. Đối với tôi thì hai hình thức tham quan này không cạnh tranh làm ảnh hưởng đến nhau. Trái lại, hai phương thức tham quan này hỗ trợ nhau. Chúng tôi càng hiện diện nhiều trên mạng internet, càng được giới thiệu tốt hơn trên mạng internet thì càng có nhiều khách tham quan hơn. Tôi nghĩ rằng mong muốn của mọi người được tham quan bảo tàng là rất mạnh mẽ và sau chuyến tham quan ảo thì khách sẽ lại có mong muốn được trở lại thăm bảo tàng, vì thế hình thức tham quan trực tuyến thực sự là rất tốt chứ không khiến cho mọi người không còn muốn đi thăm bảo tàng nữa, mà ngược lại là đằng khác”.

Chính vì lẽ đó mà bảo tàng Louvre đang tìm cách để phương thức tham quan vốn rất thành công trong thời phong tỏa được tiếp tục phát huy trong thời hậu Covid-19, khi các bảo tàng mở cửa trở lại, nhất là trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới dịch bệnh vẫn chưa được khống chế, các chuyến bay quốc tế vẫn còn bị hạn chế, một phần công chúng thế giới, chiếm một phần lớn khách tham quan bảo tàng, sẽ chưa thể sớm tới thăm Louvre. Bà Dominique de Font-Réault cho biết thêm:

“Vâng, đây thực sự là một điểm mà chúng tôi hiện giờ đang bàn bạc chuẩn bị, có nghĩa là làm thế nào để kéo dài các dự án, chương trình tham quan ảo, tham quan trực tuyến mà chúng tôi đã tiến hành trong giai đoạn phong tỏa khi mà sắp tới bảo tàng mở cửa trở lại. Tất nhiên là chức năng của bảo tàng là giới thiệu các tác phẩm nghệ thuật và tạo cơ hội để khách tham quan được tiếp xúc với tác phẩm.

Thế nhưng, đối với chúng tôi thì điều quan trọng cũng là duy trì những gì chúng tôi đã bắt đầu triển khai trong giai đoạn phong tỏa. Vì thế, quả thực là chúng tôi đang suy nghĩ để trong những tháng tới đây khách được đến tham quan các phòng trưng bày, đồng thời đẩy mạnh các thử nghiệm về thực tế ảo như chúng tôi đã làm. Với chúng tôi, đây là điều rất thú vị. Tôi có nghĩ tới các bạn Việt Nam, tôi nghĩ tới những người sẽ không thể đến Pháp trong một thời gian dài nữa.

Tôi không muốn nói là phong tỏa có những điều tốt đẹp bởi vì giai đoạn phong tỏa là rất khó khăn, nhưng có một điều rất quan trọng đối với chúng tôi, đó là giai đoạn phong tỏa đã khiến chúng tôi làm việc với nhau theo nhóm để rồi đạt những kết quả rất tốt trên trang web. Điều này có thể được bởi vì tất cả các nhóm trong đội ngũ về lập chương trình văn hóa, bộ phận phục trách công tác truyền thông, mạng xã hội đã được huy động và chúng tôi đã cùng nhau tạo ra một điều thực sự đặc biệt. Và tôi nghĩ là chúng tôi phải tiếp tục duy trì như vậy bởi vì cách thức làm việc cùng nhau như thế này, niềm vui và mong muốn được làm việc cùng nhau như thế này đã cho thấy rõ kết quả và đó là một điều quý báu”.

Đúng là trong cái rủi vẫn có cái may ! Lịch trình bị xáo trộn, doanh thu bị ảnh hưởng, nhưng điều quan trọng là trong khó khăn, bảo tàng Louvre đã tìm ra cách để thu hút thêm rất đông khách tham quan trên toàn thế giới, đồng thời cho thấy giá trị, vai trò của nghệ thuật, bảo tàng trong việc nâng cao đời sống tinh thần của mọi người trong bối cảnh tang thương chết chóc xảy ra khắp nơi. Giám đốc bộ phận lập chương trình văn hóa của bảo tàng Louvre chia sẻ thêm :

“Thật là không may, các hệ quả tiêu cực mà chúng tôi chịu cũng giống như các tác động đối với toàn thế giới và hệ quả với tất cả các bảo tàng khác. Đó là chúng tôi phải đóng cửa và không đón khách tham quan được. Hình thức tiếp xúc trực tiếp với công chúng mà chúng tôi rất gắn bó đã phải tạm ngưng. Đối với công chúng, việc họ không thể ngắm nhìn các tác phẩm là điều rất khó khăn. Và đương nhiên, chúng tôi cũng có những thách thức về nhân lực, tài chính, lịch trình trưng bày. Đây là một giai đoạn phức tạp mà chúng ta đã cùng nhau trải qua.

Tôi muốn nói rằng có một điều gợi nhắc cho chúng ta về sự mong manh bấp bênh của con người và nhắc nhở chúng ta rằng trong hành tinh nhỏ bé này tất cả mọi người đều gắn kết với nhau, đó có thể là điều mà chúng ta cần nhớ. Và đối với bảo tàng Louvre, điều quan trọng là bảo tàng cũng được tạo ra để mang đến cho tất cả mọi người những kho báu của nhân loại, có nghĩa là Louvre có một vai trò trong thế giới ngày mai, một thế giới đang bắt đầu được mở ra”.