Dịch Covid-19 thổi bay 270 tỷ euro GDP, thêm một triệu người bị mất việc làm, khả năng gia nhập thị trường lao động của 700.000 sinh viên sắp tốt nghiệp bị đe dọa, trong lúc ngân sách nhà nước đang cạn dần và virus corona vẫn rình rập tái phát. Chính quyền Pháp chuẩn bị kết thúc một “mùa hè đỏ lửa”.
Tại Pháp hiếm khi nào chính phủ và tất cả các công đoàn đồng ý với nhau về toàn cảnh kinh tế và xã hội của đất nước. Năm 2020 là một ngoại lệ. Về phía chính phủ, từ tổng thống Macron, thủ tướng Castex, cho đến bộ trưởng Kinh Tế Le Maire đều đồng loạt cảnh báo “Pháp đang đứng trước những tuần lễ khó khăn”. Giới công đoàn bất luận màu sắc chính trị cũng đưa ra những dự báo tương tự.
Hàng loạt các tập đoàn lớn của Pháp trên sàn chứng khoán thông báo thua lỗ bạc tỷ và đang chuẩn bị các kế hoạch sa thải nhân viên, liên tục cầu viện chính phủ. Tất cả những khó khăn chồng chất này đều bắt nguồn từ việc virus corona đẩy hoạt động kinh tế không riêng gì của Pháp vào cảnh tê liệt. Đúng ba tháng sau kể từ ngày Paris thông báo dỡ bỏ các biện pháp phong tỏa, guồng máy sản xuất hoạt động với công công suất chỉ bằng từ 70 đến 80 % so với hồi trước mùa dịch.
Tổng sảm phẩm nội địa Pháp riêng quý 2 năm nay giảm 13,8 %, sau khi đã bị giảm đi gần 6 % trong ba tháng đầu năm 2020, theo thẩm định của viện thống kê quốc gia INSEE. Đây là hậu quả trực tiếp “của các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt trong 8 tuần lễ, tiêu thụ nội địa giảm hơn 10 % trong giai đoạn từ giữa tháng 3 đến cuối tháng 5/2020 ; đầu tư của các doanh nghiệp giảm 18 % ; chỉ số sản xuất giảm 14,2 % trong quý 2/2020, sau khi đã giảm hơn 5 % trong ba tháng đầu năm nay”.
Doanh nghiệp bị phá sản
Ngày 16/03/2020, khi thông báo các biện pháp phong tỏa ngăn ngừa dịch lây lan, tổng thống Emmanuel Macorn tuyên bố “không một doanh nghiệp nào phải đối mặt với nguy cơ vỡ nợ” trong thời gian phải ngưng hoạt động. Ba tháng sau, nghiên cứu của Đài Quan Sát về Tình Hình Kinh Tế Pháp OFCE dự phóng, về lâu dài, 8 tuần lễ hoạt động cầm chừng và tác động kéo dài của đại dịch khiến “nguy cơ các doanh nghiệp trên toàn quốc bị phá sản tăng lên 80 % so với thời kỳ trước Covid-19”. Nói cách khác, trung bình ở Pháp, rủi ro một công ty bị phá sản là 1,8 %. Dưới tác động của virus corona, tỷ lệ này nhảy vọt lên thành 3,2%. Như vậy từ “55.000 đến 95.000 công ty vừa và nhỏ có nguy cơ phải đóng cửa và 1 công ty trên 10 lâm vào cảnh thiếu hụt thanh khoản”.
Hệ quả kèm theo từ các vụ phá sản này là tối thiểu 250.000 người phải ra khỏi thị trường lao động, theo nghiên cứu của OFCE. Các lĩnh vực bị thiệt hại hơn cả gồm nhà hàng, quán ba, những hoạt động liên quan đến lĩnh vực giải trí, du lịch.
Nếu dân Pháp và những du khách hiếm hoi đến Pháp ngừng đi ăn ở các nhà hàng, thì có tới 250.000 nhân viên phục vụ, các các nhà cung cấp … bị đe dọa mất việc.
Trong ngành du lịch, các du thuyền lớn bé trên thế giới đều bị cầm chân tại các cảng kể từ khi bị coi là “hang ổ của virus corona”. Riêng tại Pháp, khoản thất thu trong nửa đầu năm nay ước tinh lên tới gần 1 tỷ euro, 30.000 nhân viên bị ảnh hưởng. Đó là chưa kể xưởng đóng tàu ở Saint - Nazaire vùng Loire Atlantique nhìn ra Đại Tây Dương lo ngại đơn đặt hàng sẽ bị hủy. Lại thêm 3.000 nhân viên làm việc trực tiếp tại xưởng đóng tàu và trên dưới 5.000 người lao động của các tập đoàn gia công cho Saint - Nazaire có thể bị mất việc.
Ngân Hàng Trung Ương Pháp chờ đợi tỷ lệ thất nghiệp trong năm nay bị đẩy lên tới 12 %.
CAC 40 lỗ cả trăm tỷ
Cuối tháng 7, đầu tháng 8 cũng là thời điểm 40 đại tập đoàn lớn nhất của Pháp tham gia thị trường chứng khoan công bố sổ sách. Chưa khi nào mức thua lỗ lại nghiêm trọng như lần này. Trên đài truyền hình France 3, nhà báo Etienne Lefèvre của nhật báo kinh tế Les Echos so sánh :
Etienne Lefèvre : “Renault thông báo lỗ 7 tỷ euro, mức nặng nhất kể từ khi bắt đầu hoạt động. Trong ngành công nghiệp hàng không, Airbus lỗ 1,5 tỷ euro, trong khi cho tới nay tập đoàn châu Âu này luôn luôn có lãi. Thêm vào đó, từ hãng dầu khí Total cho đến tập đoàn hàng không quốc gia AirFrance hay công ty đường sắt quốc gia SNCF, đều thua lỗ bạc tỷ. Trong một tuần lễ, 40 tập đoàn hàng đầu trên thị trường chứng khoán Pháp trong danh sách CAC 40 thông báo thua lỗ 30 tỷ euro trong sáu tháng đầu năm 2020. Để so sánh, năm ngoái, lãi của các đại tập đoàn này là 80 tỷ euro và ngay cả hồi khủng hoảng tài chính 2008, những công ty này vẫn lời đến 50 tỷ. Điều đó cho thấy thiệt hại tài chính của đại dịch Covid-19 đang nghiêm trọng tới mức nào”.
Điểm nóng : tháng 9/2020
Tại sao chính phủ chờ đợi một “làn sóng” doanh nghiệp phá sản kể từ tháng 9 trở đi? Câu trả lời khá đơn giản : kể từ ngày 23/08/2020, các biện pháp “khẩn cấp” mà chính phủ đã liên tục duy trỳ để hỗ trợ doanh nghiệp sẽ hết hiệu lực. Các biện pháp hỗ trợ đó gồm : hoãn đóng thuế, chính phủ bảo lãnh khi các công ty vay gân hàng, kế hoạch khẩn cấp 110 tỷ euro, mà trong đó có đến gần 1/4 là nhằm tài trợ cho 8 triệu người lao động được hưởng quy chế thất nghiệp bán phần, giúp số người này vẫn có được thu nhập ổn định, qua đó tiếp tục chi tiêu.
Nói cách khác, đến đầu tháng 9 tới đây, các công ty, cửa hàng, các chủ doanh nghiệp hay các đại tập đoàn đều sẽ phải đóng thuế trở lại cho nhà nước, lại phải thanh toán các khoản nợ đáo hạn cho ngân hàng… Khi đó, họ không còn được “đặt dưới máy trợ thở nữa”, như ghi nhận của Thierry Millon, giám đốc Altares Dun, một cơ quan chuyên thu thập thông tin về các doanh nghiệp, trụ sở tại ngoại ô Paris. Theo ông, hơn 10.000 doanh nghiệp Pháp thuộc diện này. Vẫn theo Altares Dun, một hãng được xem là an toàn nếu có được một cái gối tiền mặt đủ để có thể hoạt động từ 4 đến 5 tháng dù có bị làm ăn thua lỗ”. Nhưng đối với hơn 100.000 công ty, chiếc gối an toàn đó hiện nay bị rút ngắn lại còn chưa đầy 30 ngày.
Một chỉ số báo động Pháp khó tránh khỏi các đợt phá sản sắp tới là giới ngân hàng đang tăng vốn dự trữ, đề phòng tình trạng thân chủ mất khả năng thanh toán và tỷ lệ nợ khó đòi tăng cao.
Công quỹ cạn dần, nợ lớn nhanh
Về mặt ngân sách, Covid-19 đã làm tiêu tan tất cả những nỗ lực của nhiều chính quyền liên tiếp nhằm lấy lại cân bằng cho các quỹ bảo hiểm y tế, trợ cấp thất nghiệp hay quỹ lương hưu. Virus corona đào sâu thêm thâm hụt quỹ bảo hiểm y tế và chưa biết tới khi nào mới có thể san bằng được khoản thất thu hơn 30 tỷ euro hồi mùa xuân vừa qua.
Các khoản chi tiêu của chính phủ để tài trợ cho các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp và bảo đảm công việc làm cho người dân tăng nhanh. Thâm hụt ngân sách nhà nước trong năm 2020 dự trù cao gấp 5 lần so với hồi 2019. Bộ Tài Chính cho biết, đến nay chính phủ đã chi ra 450 tỷ để khắc phục hậu quả kinh tế, y tế và xã hội của dịch Covid-19. Nhà báo Etienne Lefèvre của tờ Les Echos phân tích :
Etienne Lefèvre: “Về mặt xã hội, hậu quả lớn nhất là đối với thị trường lao động : các tập đoàn trong danh sách CAC 40 thông báo sa thải hàng loạt nhân viên. Airbus, Renault, Air France và gần đây nhất là tập đoàn Accord đều có kế hoạch giải thể hàng ngàn công việc làm. Quan trọng hơn thế nữa là những khó khăn của các đại công ty này ảnh hưởng trực tiếp đến rất nhiều hãng khác.
Đó là những hãng làm gia công cho các tập đoàn CAC 40, hay là các nhà cung cấp cho của những Airbus, Renault.. Các tập đoàn công nghiệp lớn dù có gặp khó khăn họ cũng đủ sức đối phó với khủng hoảng. Ngược lại, những công ty cò con, không có nhiều vốn dự trữ, có nguy cơ bị phá sản. Kịch bản này đang ngày càng rõ nét trong những tuần lễ sắp tới.
Điểm đáng chú ý thứ nhì là ngân sách của nhà nước Pháp cũng cạn đi. Tất cả các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp từ tháng 3 tới nay rất tốn kém, trong khi đó khoản thu vào gần như không có. Chính phủ cho phép các doanh nghiệp tạm ngừng đóng thuế cho nhà nước và tạm ngùng đóng góp cho các quỹ an sinh xã hội. Chính phủ cũng đã đứng ra bảo đảm cho các doanh nghiệp khi họ cần đi vay ngân hàng. Ngân sách đang bị thâm hụt. Tới nay cũng chưa biết làm thế nào để tài trợ tất cả các kế hoạch kích cầu cả trăm tỷ euro đó”.
Thêm 700.000 người lao động trẻ
Sau cùng một trong những hồ sơ nóng chờ đợi chính phủ Pháp trong những tuần lễ sắp tới là đội ngũ sinh viên trẻ vừa đến tuổi đi làm. Paris muốn tránh để 700.000 thanh niên dưới 26 tuổi trở thành “một thế hệ bị hy sinh” dưới tác động của dịch Covid-19.
Hai tuần lễ sau khi nhậm chức, thủ tướng Jean Castex thông báo một ngân sách 6,5 tỷ euro trong hai năm sắp tới, để giúp giới trẻ bước vào thị trường lao động. Tiêu biểu nhất là biện pháp giảm thuế để khuyến khích doanh nghiệp tuyển dụng giới trẻ. Điện Matignon đề ra mục tiêu từ nay đến tháng Giêng 2021 sẽ giúp 450.000 thanh niên dưới 26 tuổi tìm được việc làm, 230.000 tiếp tục được đào tạo trực tiếp ngay tại các hãng xưởng, và ký được 100.000 hợp đồng dưới dạng vừa học vừa làm.
Tuy nhiên, tất cả những kế hoạch đầy tham vọng nói trên chỉ có thể giúp nước Pháp ghi được những bàn thắng quan trọng trên phương diện kinh tế, nếu trên mặt trận y tế, giới y khoa kiểm soát được đà lây lan của virus corona.
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký